Düşünüldüğünde Ölü Deniz, bir göl ismi olarak gerçekten çok korkutucu bir isimdir. Böyle anılmasının nedeni içerisinde hiçbir şeyin yaşamamasıdır; ne deniz otu ne bitkisi, ne de balık. Bunun nedeni Ölü Deniz’in, okyanustan altı kat daha tuzlu olmasıdır. Ayrıca büyük miktarlarda magnezyum klorür, kalsiyum klorür ve potasyum klorür dahil olmak üzere diğer birçok çözünmüş mineral içermektedir. Tatlı suda bu minerallerden çok az miktarda bulunmaktadır. Yüksek tuz konsantrasyonu, bitki veya hayvan yaşamını imkansız kılmaktadır. Okyanuslar ve denizler, Dünya yüzeyinin yaklaşık dörtte üçünü kaplamaktadır. Bu tür su kaynakları, tuzlu olmaları nedeniyle içmek için uygun değildir.
Deniz suyu neden tuzludur?
Dünya yüzeyinde sodyum, klor, magnezyum ve silika gibi birçok mineral bulunmaktadır. Her yağmur yağdığında, bu minerallerin küçük miktarları yağmur suyuyla birlikte nehirlere ve denizlere taşınmaktadır. Deniz suyunda en çok bulunan iki element sodyum ve klordur. Bu elementler birleşerek deniz (ve okyanus) suyunu tuzlu hale getirirler.
Ölü Deniz Neden Diğer Su Topluluklarından Daha Tuzludur?
Ölü Deniz, 77 kilometre (48 mil) uzunluğunda ve 5 ila 18 kilometre (3 ila 11 mil) genişliğinde bir göldür. Ürdün ve İsrail arasında yer almaktadır. Ürdün nehri ve bazı küçük kanallar bir yerlere akmaktadır ancak diğer deniz veya göllerin aksine Ölü Deniz’den hiçbir nehire su akmaz. Yani su yalnızca buharlaşarak tükenir. Bu süreçte sadece su buharlaşır ve geride tuz kalır. Ölü Deniz’in su kaybetme oranı, yağışla yenilenme hızından çok daha fazladır. Bunun sonucunda bir süre sonra su daha tuzlu hale gelmektedir. Ölü Deniz ile ilgili ilginç olan ise içinde asla boğulamayacağınızdır. Yüzeyde bir tahta kütük gibi yüzebilirsiniz. Sudaki çözünmüş mineral miktarının çok yüksek olması nedeniyle suyun yoğunluğu da çok yüksektir.
Bir cismin su üzerinde yüzebilmesi için kendi ağırlığına eşit miktarda su olması gerekir. Bir geminin yüzmesinin nedeni de budur. Ölü Deniz’de su yoğunluğunun çok yüksek olmasından dolayı vücudun yüzmesi için yer değiştirmesi gereken su miktarı çok düşüktür.
Düşünüldüğünde, yıllar önce Ölü Deniz çok daha büyüktü ve bugün olduğu kadar tuzlu değildi. O zamandan beri buharlaşma su kaybına neden olduğu için Ölü Deniz çok daha küçük ve çok daha tuzlu hale gelmiştir. Aslında bu durum herhangi su çıkışı olmayan diğer tüm denizler ve okyanuslar için de geçerlidir. Yani, onlar da her yıl daha da tuzlu hale gelmektedir.
Ölü Deniz Hakkında İlginç Bilgiler
1. Ölü Deniz bir deniz değildir. Tuz Denizi olarak da bilinen Ölü Deniz aslında deniz değil, tuz gölüdür. Tek kaynağı Ürdün Nehri’dir ve okyanusa bağlı değildir. Karayla çevrili yapısından dolayı suyun buharlaşmasına ve ardında büyük miktarlarda tuz bırakmasına neden olmaktadır. Bu nedenle insanlar Ölü Deniz üzerinde yüzebilmektedir.
2. Ölü Deniz yaşam barındırmaktadır. Suyun tuz içeriği, herhangi bir bitki veya hayvanın hayatta kalması için çok yüksektir ancak bilim insanları suların dibinde mikrobiyal yaşam keşfetti. Bakterilerin ve mantarların böylesine aşırı tuzlu bir ortamda tam olarak nasıl geliştiği hakkında daha detaylı bilgi edinmek amacıyla araştırmalar devam etmektedir.
3. Ölü Deniz, dünyadaki en tuzlu göl değildir. Dünyanın en tuzlu su kütlesi olarak ifade edilen Ölü Deniz, %30’un üzerinde tuzluluk oranına sahip bir avuç aşırı tuzlu göl arasında yer almaktadır. Bu listede bir numarada yer alan göl, %40’ın üzerinde tuzluluk oranıyla Antarktika’daki Don Juan Göleti’dir. Ayrıca Ölü Deniz’in, son ölçümlerde tuzluluk oranı %34’ün biraz üzerinde çıkmıştır.
4. Ölü Deniz kıyısı, karadaki en alçak noktadır. Ölü Deniz’i çevreleyen kıyılar, deniz seviyesinin yaklaşık 1.400 fit altındadır, bu da burayı insanların seyahat edebileceği ve açık havada bulunabileceği en alçak nokta yapmaktadır. Yüzeyin altında, göle 1000 fitten fazla dalış yapılırsa bu durumda dünyanın en derin hiper tuzlu gölü olabilmektedir.
5. Ölü Deniz her zaman güneşlidir. Tam olarak her zaman olmasa da yıl içinde iki inçten daha az yağmur yağmasından dolayı yağmur bulutları çok azdır. Kışın, bölgenin iklimi ılıktır ve 70 °F civarında seyretmektedir. Yaz aylarında 100 derecenin üzerindeki sıcaklıklara ulaşabilmektedir. Sürekli güneşli olmasına rağmen, güneş kremi sürmenize çok da gerek duyulmayabilir. Bölgede UVB ışınları daha zayıf olduğundan yanması daha uzun sürmektedir.
6. Ölü Deniz, tuz kristalleri üretir. Ölü Deniz kıyıları tuzla kristalleşmektedir. Ölü Deniz’den çıkan tek şey ise tuz kristalleri değildir. Göl yüzeyinde yüzen asfalt blokları (bitüm) bulunmuştur. Asfalt, gölün dibindeki sızıntılardan fışkırmaktadır. Eski Mısırlılar, bir zamanlar Ölü Deniz’den çıkan bitümları mumyalama işlemlerinde kullanmışlardır.
7. Ölü Deniz bir şifa merkezidir. Bu gölün bir şifa sığınağı olduğu ve çamurunun bazı güzellik ürünlerinde kullanıldığına dair iddialar bulunmaktadır. Bazı iddialar hala bilimsel olarak kanıtlanmasa da, bu gölde vakit geçirmeni neden gençleştirici olabileceği tahmin edilebilmektedir. Yüksek atmosferik basınç, düşük alerjen sayısı ve deniz seviyesinden biraz daha yüksek oksijen içeriği ve suların mineral içeriği nedeniyle Ölü Deniz, bir şifa kaynağı olarak nitelendirilebilir.
Hazırlayan: Rabiye Baştürk
