Hidrometre, çeşitli sıvıların yoğunluğunu suya göre ölçen basit bir cihazdır. Hidrometreler farklı amaçlarla kullanılır. Sütün yağ içeriğini, bira, şarap ve alkollü içeceklerin alkol içeriğini ve hatta dehidrasyonu test etmek için idrarın su içeriğini ölçmek amacıyla hidrometre kullanılır. Hidrometre yapmak için; tüpe, balmumuna ve kağıt gerekmektedir.
Hidrometre Yapılışı
1.Adım: Bir kağıt parçasının kenarı her 2 milimetrede (0,079 inç) bir işaretlenmelidir. 2 milimetreyi (0,079 inç) doğru bir şekilde ölçmek için cetvel kullanılmalıdır.
2.Adım: Kağıdın işaretlenen tarafını uzun, ince bir şerit halinde kesilmelidir. Böylece kağıt parçası cam tüpe doğru kaydırılabilir. Tüpün her iki ucu da açık olmalıdır.
3. Adım: Yaklaşık olarak pipet büyüklüğünde bir tüp kullanılmalıdır. Bu çalışma evde yapılıyorsa ve cam tüp yoksa cam tüp yerine şeffaf bir pipet kullanılabilir. Renkli pipet kağıt üzerindeki işaretleri okumayı zorlaştırır.
4.Adım: Kağıdı pipetin veya camın bir tarafına sabitlemek için balmumu veya tutkal kullanılır. Diğer uç açık bırakılmalıdır.
5.Adım: Kağıt şerit borunun alt kısmı ile aynı hizada olmalıdır. Şeridi kesmek için makas kullanılmalıdır. Şeridi çekmemeye dikkat edilmelidir aksi takdirde hidrometre kırılabilir.
Kalibrasyon
1.Adım: Dereceli silindire su eklenmelidir. Ne kadar su eklendiği önemli değildir. Kabaca 100 mililitre (3 fl oz) yeterli olacaktır. Suyun olabildiğince saf ve kirletici maddeler içermemesi gerekmektedir.
2.Adım: Tüpün içine 4-5 gram metal konulmalıdır. Böylece borunun yüzdürme özelliği borunun bir kısmının batmasını sağlandığı için azaltacaktır. Hemen bulunabilen bir metal olarak küçük bir çivi kullanılabilir.
3.Adım: Cam tüpü veya pipet suya yerleştirilir. Önce sızdırmaz taraf suya yerleştirilir. Tüpe su girmemesine dikkat edilmelidir. Eğer su girerse kağıt ıslanarak borunun kaldırma kuvveti değişir.
4. Adım: Cam tüpün su seviyesini çizgiyle göstermek için kalıcı renkli bir kalem kullanılır. Bu, cihaz için bir referans noktası görevi görür, bu nokta 1.0 olarak ifade edilmelidir. Bu işaret, borunun tam su yoğunluğuna sahip bir sıvıda ne kadar battığını göstermektedir.
Diğer Sıvıların Bağıl Yoğunluğunun Belirlenmesi
1.Adım: Test edilmek için bir sıvı seçilmelidir. Behere kabaca 100 mililitre (3 fl oz) koyulur. Hidrometreyi beher içine yerleştirilir.
2.Adım: Su seviyesinin yüzeyinin işaretlenmesi gibi test edilecek sıvının hidrometre üzerinde ne kadar yükseldiğini göstermek içinde işaretleme yapılır. İlk işaretle göreceli yoğunluk hakkında bilgi verir. Örnek olarak bu işaret 1.0 işaretinin üzerindeyse sıvının yoğunluğu sudan daha azdır, 1.0 işaretinin altındaysa sudan daha yoğundur.
3.Adım: Göreceli yoğunluk değeri daha spesifik olarak ölçülmek isteniyorsa matematiksel olarak türetilebilir. Borunun altından 1.0 işaretine ve yeni işarete olan mesafe ölçülür. 1.0 işaretinin mesafesi yeni işaretin mesafesine bölünür. Bu değer, sıvının suya olan göreceli yoğunluk değerini verir.
- Örnek olarak, 1.0 işareti alttan 5 milimetre (0,20 inç) ise ve yeni işaret alttan 4,5 milimetre (0,18 inç) ise, 5’i 4,5’e (0,20 inç 0,18 inçe bölünür) bölünür. Bu işlem kabaca 1,1’lik göreceli yoğunluk değerini verir. Sıvınız sudan 1,1 kat daha yoğundur.
- Diğer yöntem ise 1,0 işaretiniz alttan 5 milimetre (0,20 inç) ise ve yeni işaretiniz alttan 5,5 milimetre (0,22 inç) ise, 5’i 5,5’e (0,20 inç 0,22 inçe bölünür) bölünür. Bu işlem kabaca 0,9’luk bağıl yoğunluk değerini verir. Sıvınız sudan 0,9 kat daha yoğundur.
Hazırlayan: Rabiye Baştürk
