Uzayın Dünya’ya göre çok daha soğuk olduğunu bilinen bir gerçektir. Uzayın mutlak sıfır olduğuna dair bir algı olsa bu doğru değildir. Gökbilimciler uzay sıcaklığını 2,7 K’de yani mutlak sıfırın 2,7 derece üzerinde ölçtüler. Ancak, bakmayı bile düşünmeyeceğimiz bir yerin daha soğuk olduğu keşfedildi; ölmekte olan yıldızı çevreleyen bulutun içi. Buna Bumerang Bulutsusu denilmekte ve gökbilimciler tarafından sıcaklığı 1 K (-272.15 C veya -457.87 F) olarak ölçülmüştür.
Bulutsuyu Dondurmak
Bumerang’ın nasıl bu kadar soğuduğu merak edilen konulardandır. Bulutsu, gezegen olmadan önceki duruma verilen isimdir. Yaşlanan yıldızlardan dışarı atılan gazlarla karıştırılmış toz bulutu anlamına da gelir. Yıldızlar, yüksek miktarda ultraviyole radyasyon yayan beyaz cüce olabilmektedirler. Bu değişimde, bulut ısınır ve parlar. Güneş öleceği zaman bu yolu izleyecektir. Ancak şimdilik güneş tarafından kaybedilen gazlar hızla uzaya doğru genişlemektedir. Bulutsular çok hızlı soğurlar ve bu şekilde mutlak sıfırın 1 derece üzerinde bir sıcaklık değerine sahip oldular.
Bumerang’ın Telsiz Görünümü
Atacama Büyük Milimetre Dizisi’ni (Şili’deki diğer yıldızların etrafındaki toz bulutları gibi şeyleri inceleyen bir radyo teleskop dizisi) kullanan araştırmacılar, bulutsunun neden hayalet bir papyon gibi göründüğünü anlamak için inceleme yaptılar. Radyo görüntüleri bulutsunun içinde çoğunlukla soğuk gaz ve toz taneciklerinden oluşan ve daha da ürkütücü görünen bir hayalet göstermekteydi.
Gezegenimsi Bulutsu Oluşumu
Gökbilimciler, Güneş benzeri yıldızlar ölmeye başladığında ne olacağını artık daha detaylı olarak biliyorlar. Yaklaşık 5 milyar yıl sonra, Güneş’de aynı süreci başlatacak;
- Ölmeden çok uzun zaman önce, dış atmosferinden gaz kaybetmeye başlayacaktır.
- Güneşin içinde, yıldızımıza güç veren nükleer fırının hidrojen yakıtı bitecek, helyum ve ardından karbon yakılmaya başlanacak.
- Yakıt türünün her değişiminde Güneş ısınarak kırmızı bir deve dönüşecek.
- Son olarak büzülmeye ve beyaz bir cüceye dönüşmeye başlayacak.
Küçülmüş ama halen çok parlak Güneş’den gelen ultraviyole radyasyon, etrafındaki gaz ve toz bulutlarını ısıtacak ve uzaktan gözlem yapanlar onu gezegenimsi bulutsusu olarak görecektir. Güneş sisteminin iç kısmında bulunan gezegenler ölmüş olacak ancak güneş sisteminin daha dışında bulunan gezegenler biraz daha yaşamaya devam edecektir. Ancak eninde sonunda bundan milyarlarca yıl sonra, beyaz güneş cüce olarak soğuyacak ve kaybolacaktır.
Evrendeki Diğer Soğuk Yerler
Ölmekte olan diğer yıldızların gaz ve toz bulutları oluşturması ve bu bulutsuların da soğuk olması mümkündür. Ancak yapılan araştırmaya göre diğer soğuk yerlerde rağmen hiçbiri Bumerang kadar soğuk değildir.
- Plütonun buz tabakası 44K’dir (-369 F veya -223 C).
- Gaz ve toz bulutlarından oluşan ve kara bulutsular olarak adlandırılan bulutlar 7 ile 15 K (-266,15 ile -258 C veya -447 ile -432 F) sıcaklık aralığındadır.
- Uzayın sıcaklığı 2,7 K’dır. Bu sıcaklık Büyük Patlama’dan kalan radyasyon kalıntısıdır. Bumerang’ın dış kenarları, uzaydan ve ölmekte olan yıldızların ultraviyole radyasyonundan ısıyı emmektedir. Ancak bulutsunun merkezi bu tür şeylere daha uzak kalır bu nedenle uzaydan daha soğuktur ve şimdiye kadar kozmosta bilinen en soğuk noktadır.
ÖNEMLİ NOT: 2015 yılında bir grup fizikçi, atomları şimdiye kadarki en düşük sıcaklık değerine soğuttu; 500 nanokelvin veya 0.0000005 Kelvin (-273.15 C veya -459.67 F). Bu değer Bumerang Bulutsusu’ndan çok daha soğuktur ancak bunun tek nedeni bilim insanlarının sodyum ve potasyum atomlarını ayrı ayrı soğutmak için lazer kullanmasıdır.
