Maddenin Sınıflandırılması – Konu Anlatımı

  • Haziran 1, 2020

Çevremizde gördüğümüz kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan her şey birer maddedir. Bir şeyin “madde” olarak nitelendirilebilmesi için tüm maddelerde mutlaka bulunmak zorunda olan “ortak özellikleri” taşıması gerekmektedir. Maddelerin ortak özellikleri olduğu gibi ayırt edici özellikleri de vardır. 

Ortak Özellikler
tanecikli yapı
boşluklu (gözenekli) yapı
kütle
hacim
eylemsizlik
ağırlık

Ayırt Edici Özellikler
özkütle
erime noktası
kaynama noktası
genleşme katsayısı
sürtünme katsayısı
özısı

Maddelerin ortak özellikleri göz önünde bulundurularak bazı sınıflandırmalar yapılır. Bu sınıflandırmalar maddeleri daha ayrıntılı inceleyebilmek için oluşturulmuşlardır. Biz bu yazımızda, maddeyi saf maddeler ve saf olmayan maddeler (karışımlar) olarak iki alt başlıkta inceleyeceğiz.

1- Saf (Arı) Maddeler

  • Ör: Na, H2, H2O, …
  • Kendi içinde element ve bileşik olmak üzere iki gruba ayrılır.
  • Yapısında tek tür tanecik (atom veya molekül) içeren maddelerdir.
  • Erime ve kaynama noktaları sabittir.
  • Yoğunlukları karakteristiktir.
  • Hal değişim sıcaklıkları haricinde homojendir.
  • Fiziksel yöntemlerle daha basit maddelere ayrıştırılamazlar.

A) Elementler:

– Yapılarında tek tür atom vardır.
– Fiziksel ya da kimyasal yöntemlerle kendinden daha basit maddelere ayrıştırılamazlar.
– Sembollerle gösterilirler.
– Doğada atomik (Na, He, Cu, Li gibi ) ya da moleküler (O2, P4, S8 gibi) halde bulunabilirler.
– Kendi içlerinde metaller, ametaller ve soygazlar olmak üzere 3 ana grupta incelenirler.

B) Bileşikler:

– Birden fazla elementin belirli oranlarda bir araya gelerek kimyasal reaksiyon sonucu oluşturduğu yeni saf maddelerdir.
– Bileşikleri oluşturan elementler, kimyasal reaksiyon geçirdikleri için özelliklerini kaybederler.
– Formüllerle gösterilirler (H2O, NaCl, C6H12O6 gibi)
– Bileşenleri arasında daima sabit bir oran vardır.
– Kimyasal yöntemlerle kendisini oluşturan elementlere ya da farklı bileşenlere ayrılabilirler.
– Fiziksel yöntemlerle bileşenlerine ayrışmazlar
– Yapılarında farklı çeşit atom, tek çeşit molekül vardır.
– Bir bileşiğin tüm özelliklerini gösteren en küçük birim moleküldür.
– Bileşikler, moleküler yapıda veya iyonik yapıda olabilirler.

2- Saf Olmayan Maddeler (Karışımlar)

  • İki veya daha fazla maddenin rastgele oranlarda birleşmesiyle oluşur.
  • Karışımı oluşturan maddeler, kendi özelliklerini kaybetmezler.
  • Kimyasal reaksiyon görülmez.
  • Maddeler, fiziksel yollarla bir araya gelerek karışımları oluşturur.
  • Karışımı oluşturan maddelerin kimyasal özellikleri kesinlikle değişmez ancak fiziksel özellikleri değişebilir.
  • Karışımı oluşturan maddeler arasında belirli bir karışma oranı yoktur.
  • Belirli bir formülleri ya da sembolleri yoktur.
  • Fiziksel yöntemlerle kendilerini oluşturan maddelere ayrıştırılabilirler.
  • Erime ve kaynama noktaları sabit değildir.
  • Yoğunlukları sabit değildir.

A) Homojen Karışımlar:

– Bileşimi ve özelliği her yerinde aynı olan karışımlara homojen karışımlar denir.
– Tek bir faz olarak görünürler ve katı sıvı veya gaz fazında olabilirler.
– Alkol+su, sirke+su, tuzlu su ve şekerli su sıvı fazda homojen karışımlara örnektir.
– Tunç, pirinç ve madeni para katı homojen karışımlara örnektir.
– Hava ise gaz homojen karışımına örnek verilebilir.

B) Heterojen Karışımlar:

– Bileşimi ve özelliği her yerinde aynı olmayan karışımlardır.
– Farklı fazlar içerirler, birden fazla görünüme sahiptirler.
– Bazı heterojen karışımların özel isimleri vardır, bunların dışında kalan heterojen karışımlara basit karışımlar denir.
– Özel isimleri olan heterojen karışımlar aşağıdaki gibi listelenebilir.

i. Emülsiyon: Sıvı-sıvı heterojen karışımlar (zeytinyağı-su, benzin-su, benzen-su gibi)

ii. Süspansiyon: Katı-sıvı heterojen karışımlar (tebeşir tozu-su, naftalin-su gibi)

iii. Aerosol: Sıvı-gaz veya katı-gaz heterojen karışımlar (sprey, sis gibi)

NOT: Homojen karışımlar tek fazdan oluşurken heterojen karışımlarda en az iki farklı faz bulunmalıdır.

Article Categories:
KimyaMadde

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.